Kult Maryi w Kościele Rzymskokatolickim, geneza mariologii[1], praktyka w obrzędach i liturgii, w świetle nauczania Biblii.
Anna Szuba
Maryja była dla mnie kimś niezwykle ważnym. Modliłam się do niej, chodziłam na nabożeństwa jej poświęcone, uważałam ją za “ostatnią deskę ratunku”.
W tej pracy przedstawię jak katolicy postrzegają Marię, zwaną przez nich Maryją i jak rozwinięta jest nauka o dogmatach dotyczących Matki Jezusa, zupełnie pomijająca Słowo Boże. Powołam się na artykuły Katechizmu Kościoła Rzymskokatolickiego i apokryfy Nowego Testamentu, zamieszczę cytaty z opracowań i książek katolickich autorów, przedstawię opinie dotyczące objawień maryjnych,. Przytoczę teksty modlitw kierowanych do Maryi ( imię utożsamiane z Matką Boską katolicką).
Po swoim odejściu z KRK, gdy zaczęłam świadomie poznawać kult Maryi, nadszedł taki moment, że starałam się unikać nawet myślenia o Marii, Matce Jezusa. Z czasem mój stosunek do Niej uległ zmianie.
Pragnę, aby Maria, Matka Jezusa, znalazła w umysłach i sercach tych, którzy wręcz boją się myśleć o Niej, oraz tych, którzy zrobili z Niej boginię, właściwe miejsce. Spójrzmy więc bez przesadnego lęku na Maryję i porównajmy ją z Marią, Matką naszego Pana, ukazaną w Biblii.
Migawki z życia katolika – Kult Maryi
1.Pośredniczka. Klęczę w kościele i modlę się żarliwie: Pod Twoją obronę uciekamy się, święta Boża Rodzicielko, naszymi prośbami racz nie gardzić w potrzebach naszych, ale od wszelakich złych przygód racz nas zawsze wybawiać, Panno chwalebna i błogosławiona. O Pani nasza, Orędowniczko nasza, Pośredniczko nasza, Pocieszycielko nasza. Z Synem Swoim nas pojednaj, Synowi Swojemu nas polecaj, Swojemu Synowi nas oddawaj.[2] Niedługo mam maturę i problem z zaliczeniem fizyki. Sytuacja jest patowa. Poszłam więc do kościoła, aby poszukać pomocy u Matki wszystkich wierzących. Modlitwa przyniosła mi ulgę i nieco uspokojona wychodzę.[3]
2.Różaniec. Należę do Żywego Różańca. Codziennie modlę się na różańcu inną tajemnicę[4]. Modlitwa towarzyszy mi praktycznie w każdym miejscu i o każdej porze dnia. Oprócz różańca w formie splecionych ze sobą paciorków z drewna oliwnego, na palcu noszę srebrny różaniec w formie obrączki z dziesięcioma malutkimi kuleczkami i krzyżykiem. Poszczególne tajemnice odmawia się w innych dniach tygodnia: Radosne (np.zwiastowanie Maryi) w poniedziałek i sobotę, Światła -wprowadzone przez papieża Jana Pawła II-( np.ustanowienie Eucharystii) w czwartek, Bolesne ( np.śmierć Jezusa na krzyżu) we wtorek i w piątek, Chwalebne ( np.Ukoronowanie Maryi na Królową Nieba i Ziemi) w środę i niedzielę. Na krzyżyku modlę się “Wierzę w Boga Ojca…”, na paciorku większym “Ojcze nasz” , potem trzy razy “ Zdrowaś Maryjo, łaski pełna, Pan z Tobą, błogosławionaś Ty między niewiastami i błogosławiony owoc żywota Twojego, Jezus. Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinę śmierci naszej. Amen”, przed dużym paciorkiem “ Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu. Jak było na początku, teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen”. Teraz można zacząć omawiać właściwe tajemnice, czyli : 1 raz “Ojcze nasz”na dużym paciorku, 10 razy “Zdrowaś Maryjo” i jeden raz “ Chwała Ojcu” przed dużym paciorkiem.
Niekiedy mylę się lub przysypiam, więc zaczynam od początku. Czuję się jednak bezpiecznie z różańcem w ręku lub na palcu. Nawet jeśli modlitwy nie kończę. Traktuję ten przedmiot jak ochronę przed złem.
3.Szkaplerz. Zerwał mi się szkaplerz.[5] Dwa sznureczki łączące przedni i tylni obrazek rozerwały się. Byłam w pracy. Nie przejęłam się tym zbytnio. Irytowało mnie, że ciągle te sznurki się przesuwają. Po powrocie do domu zdjęłam szkaplerz i już nigdy więcej go nie założyłam.
4.Matka nas wszystkich i światło łaknących prawdy. Idę wraz z innymi uczestnikami drogi krzyżowej ulicami dzielnicy. Jest już ciemno. Dochodzimy do cmentarza i ksiądz podaje pieśń do śpiewania “Matko, która nas znasz”[6]. Docierają do mojej świadomości słowa…
“Matko, która nas znasz, z dziećmi Twymi bądź
Na droąach nam nadzieją świeć. Z Synem Twym z nami idź.
- Ze wszystkich niewiast wybrana, Przyjdź i drogę wskaż.
Córko ludu Bożego, do Syna Twego nas prowadź
Służebnico pokorna – Pokój światu daj.
- Królowo ognisk rodzinnych,
Dziewico, wzorze prosty, Oblubienico cieśli.
- Królowo narodu naszego,
Uciśnionych nadziejo, Światło łaknących prawdy.
- Pociecho ludu biednego,
Pani wszelkiej radości, Matko tkliwego serca.
- Matko przez Syna nam dana,
Matko, która nas słuchasz, Ty nas zawsze rozumiesz
- Dziewico, Matko Chrystusa,
Dziewico, Matko Kościoła, Dziewico, Matko ludzi.
- Dziewico z nami idąca, Historii świata promieniu,
Pośredniczko najlepsza.
- Matko ludzi bezdomnych,
Matko prześladowanych, Matko ludzi wzgardzonych.
- Matko ludzi cierpiących, Matko z sercem przeszytym.
U stóp Krzyża stojąca.
- Matko płacząca nad nami,
Matko przed karą chroniąca, Matko nas przyjmująca.”
W moich oczach wzbierają łzy. To przecież Jezus jest Światłem świata, On jest najlepszym Pośrednikiem przed Bogiem, to On powiedział: “Przyjdźcie do mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię”[7], to On uchronił nas przed karą za grzech, wykupił nas własną krwią. Czy ci ludzie nie słyszą co śpiewają?! Obiecuję sobie, że nigdy więcej nie będę uczestniczyła w czymś takim.
[1] teologiczna doktryna o Maryi
[2] modlitwa pochodząca z III w.kierowana za pośrednictwem Maryji w intencji Kościoła(wspólnoty); Najstarszy znaleziony tekst modlitwy to datowany na ok. 250 roku papirus znaleziony w Egipcie niedaleko Aleksandrii:”Pod opiekę Twojego miłosierdzia uciekamy się, o Bogarodzico.Nie odrzucaj próśb,[które do Ciebie zanosimy]w naszych potrzebach,lecz zachowaj nas od niebezpieczeństwa,[Ty] jedynie czysta i błogosławiona”: http://www.deon.pl/religia/duchowosc-i-wiara/zycie-i-wiara/art,2710,poznaj-najstarsza-modlitwe-do-maryi3.html, dostęp: 03.09.2016
[3] w tym samym dniu dowiedziałam się, że zrezygnowano z konieczności zaliczenia fizyki
[4] nazwa modlitwy, pierwotnie znanej pod nazwą Psałterza Najświętszej Maryi Panny i kultywowanej od czasów średniowiecznych w tradycji katolickiej, oraz obdarzonej przez Kościół Katolicki szczególnym znaczeniem duchowym i błogosławieństwem. O tej modlitwie (podobnie jak o innych modlitwach z ustalonym tekstem – poza Ojcze nasz i Psalmami ) nie ma wprost wzmianki w Piśmie Świętym.Symbolika różańca oparta jest na objawieniach maryjnych potwierdzonych przez Kościół katolicki.Różaniec oznacza także połączone ze sobą za pomocą drucików i łańcuszków paciorki z drewna, z tworzywa sztucznego lub cennego kruszcu, nieraz nawleczone na sznurek, którego końce są ze sobą złączone. Nazywane koronką, używane są do liczenia odmawianych modlitw.Obecna forma paciorków różańcowych ewoluowała wraz z modlitwą różańcową.Pojawienie się różańca w Europie może wiązać się z powrotem rycerzy z pierwszych wypraw krzyżowych w XI wieku. W tym wieku datuje się pierwsze wzmianki o pojawieniu się różańca w klasztorach. Modlitwa oparta na systemie rytmicznych powtórzeń wokalnych, odmierzanych przy pomocy sznura z koralami, była bowiem praktykowana przez mieszkańców średniowiecznej Palestyny, tj. muzułmanów. Sznury modlitewne istniały również w buddyzmie i hinduizmie, a ich budowa i liczba korali była bardzo często zbliżona.Pomysł, by różaniec dedykować Najświętszej Marii Pannie mógł wynikać z kilku czynników. Od V wieku można zauważyć rozwój kultu maryjnego, który usystematyzował dogmatycznym postanowieniem sobór efeski. Ustalono na nim, że Maryja urodziła nie tylko człowieka, ale i Boga, więc jej tytuł to Theotokos (Matka Boga). Obserwacja modlitw różańcowych dedykowanych w hinduizmie odwiecznemu, żeńskiemu bóstwu czasu i niebios – bogini Kali, mogła stać się przyczynkiem do połączenia różańca z Matką Bożą w katolicyzmie. Modlitwa różańcowa składa się z 20 tajemnic różańca, które dodatkowo podzielone są na 4 grupy: Tajemnice Radosne, Tajemnice Światła, Tajemnice Bolesne i Tajemnice Chwalebne.Tajemnice różańcowe pojawiły się dopiero w XV w. Wikipedia, dostęp: 03.09,2016
[5] W nocy z 15 na 16 lipca 1251 w Aylesford w hrabstwie Kent w Anglii św. Szymon Stock, przełożony generalny zakonu karmelitów, miał otrzymać w prywatnym objawieniu od Matki Bożej obietnicę uniknięcia ognia piekielnego dla noszących karmelitański habit. 3 marca 1322Jan XXII, miał wydać Bulla Sabbatina (Bullę Sobotnią) z przywilejem sobotnim, że: noszący szkaplerz karmelitański za życia, odmawiający codziennie Officium Parvum Beatae Virginis Mariae (Oficjum Małe Błogosławionej Dziewicy Maryi), zachowujący dodatkowy post ścisły we wszystkie środy i soboty oraz czystość według swojego stanu, uwolnieni będą od płomieni czyśćcowych w sobotę po śmierci. Pobożna legenda dotycząca obu wyżej wspomnianych wydarzeń, według historycznych badań, zaczęła się kształtować w środowisku karmelitów dopiero pod koniec XIV wieku, a w XV wieku stała się już powszechnie znana. Bulla Sobotnia, okazała się falsyfikatem i nigdy jej nie znaleziono w rejestrach Bullarium Romanum (Bullarium Rzymskiego). Nabożeństwo szkaplerzne do Matki Bożej z Góry Karmel należy zatem traktować jako ustanowione i zatwierdzone ostatecznie przez Kościół w XVI wieku.Szkaplerz przystosowany do użytku wiernych świeckich złożony jest z dwóch prostokątnych wycinków brązowego sukna wełnianego połączonych dwoma tasiemkami. Wymiary płatków mogą być dowolne. Jest on niejako zminimalizowanym habitem. Zwykle na obu płatkach jest umieszczony wizerunek lub symbol Pana Jezusa, i Matki Bożej Szkaplerznej. Wikipedia; dostęp: 03.09.2016
[6] http://katolickapolonia.com/Piesni/Piesni-Modlitwy-102-Piesni-Maryjne. Dostęp: 03.09.2016
[7] Ewangelia według Mateusza 11, 28- http://www.biblia.info.pl/biblia.php